Directeur Erik Jan Worst over het geheim van lenzenproducent Ophtec

Een lens aanbrengen in je oog om beter te kunnen zien, is nu niet meer iets waar we raar van opkijken. In de jaren 60 was dat wel anders. Oogarts Jan Worst bedacht een techniek waarmee veel mensen die aan staar leden in één klap van hun problemen af waren. Collega-oogartsen verklaarden hem in eerste instantie voor gek. Zijn idee betekende de start van het bedrijf Ophtec, dat zijn vrouw Anneke in 1983 oprichtte. Zoon Erik Jan (59) nam in 2000 het directeursstokje van zijn moeder over. 

De basis van het Groningse familiebedrijf ligt in de jaren vijftig. Oogarts Jan Worst combineerde oogkunde graag met techniek, toen nog niet wetende dat zijn ideeën zouden uitgroeien tot een eigen bedrijf. ‘Eind jaren vijftig, begin jaren zestig wisten oogartsen wel dat ze staar konden behandelen. Alleen deden ze dat nog niet met een kunstlens, maar met een bril’, legt Erik Jan uit. Zijn vader hoorde het verhaal van een Engelse arts die neergeschoten RAF-piloten behandelde en stukjes perspex in het oog vond. Het oog bleek daar zonder irritatie op te reageren. ‘“Wacht eens even…” dacht die Engelse arts. “Als we dat nou op sterkte kunnen krijgen…” Hij experimenteerde met een lens van perspex. En met resultaat.’

Pionieren

De techniek werd geperfectioneerd en mensen uit het hele land kwamen naar hem toe voor een operatie/behandeling. ‘Mijn vader had niet het inzicht van een zakenman, mijn moeder daarentegen wel. Zij bedacht dat er meer oogartsen baat bij de producten konden hebben en nam de rol van manager op zich.’ Worst bleef in de jaren daarna met techneuten werken aan de lenzen. In 1983 opende Ophtec de deuren aan de Atoomweg in Groningen.

Bij collega-oogartsen stuitte Worst weleens op weerstand. Erik Jan: ‘Hij was echt aan het pionieren. Zijn lijfspreuk was: “Je hebt altijd ongelijk als je te vroeg gelijk hebt.” En inderdaad, als hij weer eens wat had bedacht, riep iedereen: “Worst, je bent gek!” Om hem een halfjaar later op de schouder te slaan, omdat ze de techniek of het implantaat zo geweldig vonden.’

Waren mijn ouders per ongeluk wéér de eerste…

Naast het produceren en verkopen van kunstlenzen pionierden  Dr. Worst en zijn vrouw ook op andere gebieden. ‘Mijn vader opereerde eerst in een ziekenhuis in Stadskanaal. Maar toen we verhuisden van “De Worstfabriek” – zoals de mensen in Groningen het destijds noemden – aan de Heresingel in Groningen naar het pand aan de Schweitzerlaan, kon er in Stadskanaal én Groningen geopereerd worden.’ Het was minister Borst die vond dat Nederland vastliep in de zorg als het om  staaringrepen ging. Ze maakte kleinere, zelfstandige behandelcentra mogelijk met de status van een ziekenhuis. ‘Waren mijn ouders per ongeluk wéér de eerste…’ lacht Erik Jan.

Geen eenvoudige klus

Het mag duidelijk zijn dat thuis alles in het teken stond van oogkunde. ‘Het bedrijf was hun derde kind.’ Toch was het niet meteen zonneklaar dat Erik Jan of zijn zus iets in het bedrijf zouden gaan doen. ‘Ik heb na mijn studie International Marketing eerst iets heel anders gedaan, totdat een commercieel directeur van Ophtec tegen mijn moeder zei: “Zeg, is het niks voor die zoon van jullie om de export uit te bouwen?”’

Erik Jan zei niet meteen ja. ‘24/7 bezig zijn met oogkunde, wilde ik dat wel? Wilde ik net als mijn ouders daar voor de volle honderd procent in meegaan? Uiteindelijk zei ik ‘ja’ en vanaf dag één voelde het goed.’ Erik Jan vindt zijn werk bij Ophtec naar eigen zeggen machtig mooi. Inmiddels is hij alweer negentien jaar directeur.

Nooit met pensioen

Zijn ouders bleven altijd betrokken bij het bedrijf. ‘Mijn vader heeft tot zijn 75^e geopereerd. Op een vrijdag kwam hij thuis en zei hij: “Ik doe het maandag niet meer, ik stop ermee. Ik ben er klaar mee.” Achteraf was dat veel te plotseling. Hij viel in een zwart gat. Oogkunde was alles voor hem, ineens had hij geen doel meer. Daar had hij het moeilijk mee.’ Het is nu drie jaar geleden dat zijn vader overleed.

Ons geheim is dat we nooit geprobeerd hebben de concurrentie na te doen

Zijn moeder leeft nog en is ook nu nog bij het bedrijf betrokken. ‘Jarenlang kwam ze iedere dag nog naar kantoor. En ook na haar pensioenleeftijd zat ze nog lange tijd in de Raad van Commissarissen. Inmiddels zit ze daar niet meer in, maar ze blijft nog wel graag op de hoogte van alle ontwikkelingen.’

Eigen weg bewandeld

Het bedrijf telt ca. 200 medewerkers en heeft meerdere vestigingen in het buitenland. Iets om trots op te zijn. ‘Ja’, beaamt Erik Jan. ‘Ik denk dat ons geheim is dat we nooit geprobeerd hebben om de concurrentie na te doen. Dat red je niet, daar zijn we te klein voor. We hebben altijd geluisterd naar de markt en veranderen indien nodig van koers.’

Een paar jaar geleden gooide Ophtec het over een andere boeg. ‘We hebben besloten om ons alleen nog maar bezig te houden met de zogenaamde premium lenzen. Bijvoorbeeld een implantlens die een cilinder kan corrigeren of een multifocale kunstlens. Zelf heb ik eind augustus de “Precizon Presbyopic NVA lenzen (multifocaal)” laten implanteren en ik ben zeer enthousiast over het resultaat!’ Op de vraag of er al een derde generatie Worst is die het stokje kan overnemen, schudt Erik Jan zijn hoofd. ‘Nog niet! En het is overigens ook niet zo dat je hier met de juiste achternaam meteen kunt gaan zitten. Het moet wel een geschikte kandidaat zijn. Dus wie weet wat de toekomst brengt. Ik zit hier in ieder geval voorlopig nog goed!’

Tekst: Maaike Schaap | Fotografie: Marike van de Witte